بررسی عملکرد دانه و برخی خصوصیات بیـوشیمیایی پنج رقم نخود (.Cicer arietinum L) تحت تنش خشکی در منطقه کرمانشاه

به­ منظور بررسی تغییرات بیوشیمیایی ناشی از تنش کم آبی در نخود، آزمایشی به­ صورت کرت ­های خرد شده و در قالب طرح پایه بلوک ­های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه رازی کرمانشاه اجرا شد. عامل اصلی تنش کم­آبی با سه سطح شامل: 1- تنش کم ­آبی ابتدای گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک، 2- تنش کم ­آبی از ابتدای­ غلاف ­دهی تا رسیدگی فیزیولوژیک، 3- آبیاری مطلوب و عامل فرعی پنج رقم نخود شامل آرمان، آزاد، بیونیج، هاشم و ILC482 بودند. بر اساس نتایج، تنش کم­ آبی در هر دو سطح موجب کاهش معنی­ دار محتوی کلروفیل­ ها و کاروتنوئیدها و افزایش معنی­ دار فعالیت آنزیم­ های آنتی ­اکسیدان نظیر: پراکسیداز، کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز در برگ ­ها در مقایسه با تیمار شاهد شد. بنابراین، بین فعالیت آنزی م­های آنتی ­اکسیدان با میزان آب قابل استفاده در خاک رابطه ­ی منفی وجود داشت و فعالیت آنها با افزایش شدت تنش کم ­آبی به طور معنی ­داری افزایش یافت. عملکرد دانه به ­طور معنی­ داری تحت تأثیر کمبود آب قرار گرفت و تیمار تنش کم ­آبی از زمان ابتدای گلدهی تا رسیدگی، بیشتر از دیگر تیمار تنش کم­ آبی (ابتدای غلاف­دهی تا رسیدگی) موجب کاهش عملکرد دانه، به ­ترتیب 36 و 15 درصد، نسبت به شرایط بدون تنش شد. در بین ارقام مورد بررسی، تحت تنش کم ­آبی از شروع گلدهی، رقم ILC482 با عملکرد دانه به میزان 715 (کیلوگرم در هکتار) و در شرایط عدم وجود تنش، رقم آرمان با عملکرد دانه به مقدار 1355 (کیلوگرم در هکتار) عملکرد مناسب ­تری از خود نشان دادند. ILC482، آزاد و بیونیج به ­عنوان ارقام با عملکرد بالاتر در شرایط وقوع تنش کم ­آبی در هر دو تیمار تنش کم­ آبی، همچنین دارای محتوی بیشتر رنگیزه­ ها و سرعت فعالیت بیشتر آنزیم­ های آنتی ­اکسیدان در برگ ­های خود بودند. نتایج حاصله حاکی از اثرات مثبت محتوای رنگیزه­ های گیاهی و فعالیت آنزیم ­های آنتی ­اکسیدان جهت افزایش توان تحملی نخود برای تداوم رشد و حفظ عملکرد قابل قبول در شرایط تنش خشکی بود.